روانشناسی چیست و چه تاثیری بر زندگی ما دارد؟
وانشناسی علم مطالعه رفتار، ذهن و فرآیندهای شناختی انسان است. اگر بدانیم روانشناسی چیست، میتوانیم با شناخت تاثیرات بیولوژیکی، فشارهای اجتماعی و عوامل محیطی بر چگونگی تفکر، عملکرد و احساس انسان، او را بهتر بشناسیم. اما این علم پیچیدهتر از آن چیزی است که فکر میکنید و این روزها در قالب جملات امیدبخش در رسانههای اجتماعی میخوانید. از همینرو فقط متخصصان سلامت روان میتوانند از اصول و نظریههای علمی روانشناسی برای درک بهتر رفتار و فرآیندهای ذهنی انسان استفاده کنند.
با این حال، خوب است با مفهوم روانشناسی و انواع آن آشنا شوید تا در صورت نیاز به کمک حرفهای بتوانید برای شناسایی الگوهای رفتاری و ایجاد استراتژیهایی جهت بهبود سلامت روانی به فرد متخصص مراجعه کنید.
تاریخچه روانشناسی
روانشناسی در ابتدا از فلسفه و زیستشناسی به وجود آمد. مباحث مربوط به این ۲ موضوع به زمان متفکران پیشین یونانی از جمله ارسطو و سقراط مربوط میشوند. کلمه “روانشناسی” از واژه یونانی psyche به معنی روان گرفته شده است که برخی آن را به عنوان “زندگی” یا “جان” میشناسند.
در تعریف اینکه روانشناسی چیست باید حتما به اسم ویلهلم وونت (Wilhelm Wundt) اشاره کنیم. چرا که روانشناسی زمانی به عنوان یک حوزه مطالعاتی جداگانه و مستقل شناخته شد که او اولین آزمایشگاه روانشناسی تجربی را در سال ۱۸۷۹ در لایپزیگ (Leipzig) آلمان تاسیس کرد.
شاخههای روانشناسی
این رشته به شاخههای مختلفی تقسیم میشود که هر یک به جنبههای خاصی از رفتار و ذهن انسان توجه دارند. مهمترین شاخههای علم روانشناسی شامل موارد زیر هستند
۱- روانشناسی بالینی
رشته روانشناسی بالینی به بررسی، ارزیابی، تشخیص و درمان اختلالات رفتاری، روانی، عاطفی و ناتوانیهای ذهنی میپردازد. در واقع، روانشناس بالینی در کنترل و درمان اختلالات زیر تخصص دارد:
- افسردگی، اضطراب و وسواس
- اختلالات خلقی و شخصیت
- اعتیاد به مواد مخدر
- اختلافات زناشویی و خانوادگی
- اختلال در رفتارهای اجتماعی
- مشکلات جنسی
۲- روانشناسی شناختی
برای درک بهتر اینکه بدانیم روانشناسی چیست، باید با یکی از مهمترین انواع آن یعنی روانشناسی شناختی آشنا شویم. این رشته به مطالعه فرآیندهای ذهنی مانند حافظه، ادراک، توجه، حل مسئله و تصمیمگیری میپردازد. روانشناسان متخصص در این رشته با شناخت نحوه تفکر انسان از چگونگی روند مغز سر در میآورند و میتوانند مشکلات روانی را بهتر حل کنند.
۳-روانشناسی اجتماعی
روانشناسی اجتماعی یکی دیگر از شاخههای این علم است که به ما کمک میکند تا بهتر درک کنیم روانشناسی چیست. افرادی که به دنبال روابط صحیح و بهتر با دیگران هستند و میخواهند در جامعه فرد مفیدی باشند، میتوانند از مزایای روانشناسی اجتماعی استفاده کنند. این شاخه با مطالعه تعاملات و تاثیرات محیط اجتماعی بر رفتار و اندیشه، فرد را در مسیر رشد درستی قرار میدهد.
۴- روانشناسی شخصیت
روانشناسی شخصیتی شاخهای از علم روانشناسی است که به بررسی خصوصیات و ویژگیهای افراد میپردازد. متخصصان این رشته تلاش میکنند با بررسی ویژگیهایی که بر عقاید، احساسات، رفتار و تصمیمگیریهای فرد تاثیر میگذارند، تفاوتهای فردی و اختلالات شخصیتی را پیدا کنند.
۵-روانشناسی کودک
افرادی که کنجکاو هستند بدانند روانشناسی چیست، حتما گرایش روانشناسی کودک به گوششان خورده است. این رشته رفتارهای خودآگاه و ناخودآگاه کودک را مورد بررسی قرار میدهد تا نیازها، احساسات و شخصیت کودک بهتر شناخته شوند. به کمک روانشناسی کودک میتوان رفتارهای غیر طبیعی و اختلالاتی که از دوره کودکی شکل میگیرند را بهتر شناخت و درمان کرد.
۶-روانشناسی صنعتی/سازمانی
این نوع از روانشناسی، رفتار افراد در محیط کاری را مورد بررسی قرار میدهد. هدف اصلی روانشناسی صنعتی/سازمانی بهبود کارایی و رضایت کارمندان در محل کار است.
از دیگر گرایشهای روانشناسی که به بررسی جنبههای مختلف این علم کمک میکنند، میتوان به روانشناسی مثبتگرا، روانشناسی جنایی، عصبروانشناسی و روانشناسی ناهنجاری اشاره کرد.
انواع رویکردهای روانشناسی
- رفتارگرایی: توسط جان واتسون و اسکینر شکل گرفت و به نقش رفتار قابل مشاهده و تاثیر محیط بر افراد تاکید دارد.
- روانکاوی: به کمک زیگموند فروید مطرح شد و تمرکز اصلی آن بر تاثیر ذهن ناهشیار و تجربیات اولیه کودکی است.
- انسانگرایی: کارل راجرز و آبراهام مازلو از بنیانگذاران آن هستند و تاکیدشان این است که انسان به طور ذاتی میل به پیشرفت و شکوفایی دارد.
- شناختگرایی: آرون بک و ژان پیاژه از مهمترین نظریهپردازان آن هستند و تاکیدشان بر تاثیر فرآیندهای ذهنی و افکار بر واکنش افراد است.
- گشتالتگرایی: توسط فردریک فریتزپرز شکل گرفت و بر ایجاد نگاه کلنگر به فرآیندهای ذهنی و رفتار تاکید دارد.