آشپَزی یا پختوپز یک توانمندی و فناوری برای فراهم آوردن ِغذا است. آشپزی با اینکه یکی از کارهای روزمره برای تأمین انرژی انسان و رفع نیاز گرسنگی است اما یک هنر نیز تلقی میشود که از دانش شناخت مواد غذایی، هنر طعمدهی (مرینیت)، نانوایی،سس ها و… است که هرکدام به تنهایی با ذوق و هنر یک آشپز ماهر است که بهدست میآید.
آشپزی و غذاها بخشی گسترده از هر فرهنگی است که حتی در کشورهایی بزرگ مانند ایران هر قومیت فرهنگ غذایی خاص خود را دارند. برخی از سبکهای آشپزی ریشه در فرهنگ و حتی جنگهای ملتها دارد.
ریشهشناسی
آشپزی یا در نوشتارهای کهن پارسی خوالیگری، عمل آمادهکردن مواد غذایی برای مصرف است. به کسی که غذا را میپزد، آشپز میگویند. این اصطلاح معمولاً به معنی محدودتری به کار میرود، که اِعمال گرما به غذا برای تغییر شیمیایی مزه، بافت، ظاهر، یا خواص غذایی آن است. واژهٔ «آشپز» از واژهٔ «پزنده» به معنی آمادهکردن غذا برای مصرف گرفته شدهاست.
تاریخچه
وقتی انسان در هزاران سال پیش آتش را کشف کرد، آشپزی، ویژگی فرهنگی بسیار رایجی شد. هر کشور برای خود نوع خاصی از آشپزی دارد که بسیار گوناگون است؛ مثلاً، کشورهای آسیای میانه غذاها و طرز پختشان شبیه هم است؛ همینطور کشورهای اروپایی و آمریکایی. روش آشپزی در قدیم این گونه بوده که تکهٔ خام غذا را در آتش میانداختند تا پخته شود. روز جهانی آشپزی ۲۵ سپتامبر است. در طول تاریخ انسان، ترفندهای آشپزی مختلفی ایجاد شده و به نسلهای بعدی منتقل شدهاند.[
تاریخچه آشپزی با تکامل انسان، توسعه فرهنگی و پیشرفتهای تکنولوژی در هم آمیخته است. آشپزی نقش مهمی در شکلدادن به جوامع انسانی، تأمین مواد مغذی ضروری و تقویت ارتباطات اجتماعی داشته است.
مواد و روشها
روشهای پخت غذا به دو شیوهٔ مدرن و سنتی صورت میگیرد که هر کدام ویژگیهای خاص خودش را دارد اما اصول پخت و آشپزیها اکثراً یا خام یا پخته صورت انجام میشود.
روشهای زیادی برای پخت و پز وجود دارد که بیشتر آنها از دوران باستان شناخته شدهاست. اینها عبارتاند از پخت، برشته کردن، سرخ کردن، کباب کردن شبکهایی، کباب کردن، ، دودی کردن، آبپزکردن،بخارپزی و آٰرامپزی. یک روش نوآورانه و جدیدتر آشپزی، . روشهای مختلف از سطوح متفاوتی از گرما و رطوبت استفاده میکنند و در زمان پخت متفاوت هستند.روش انتخاب شده تا حد زیادی بر نتیجه تأثیر میگذارد زیرا برخی از غذاها برای برخی از روشها نسبت به سایرین مناسبتر هستند.
ستارهٔ میشلن
دریافت ستارهٔ میشلن بالاترین افتخار بینالمللی در آشپزی حرفهای است. اکثر مردم این جوایز را «اسکار دنیای آشپزی» مینامند. این ستاره به رستوران هایی تعلق میگیرد که از کیفیت بسیار بالایی برخوردارند.
دریافت ستارهٔ میشلن بر اساس نظر مشتریان بهدست نمیآید و بهصورت کاملاً ناشناس توسط بازرسان میشلن صورت میگیرد. این بازرسان ترجیح میدهند کاملاً ناشناس باشند تا مورد توجه قرار نگیرند و مانند یک مشتری معمولی با آنها برخورد شود تا از این طریق بهتر بتوانند تصمیمگیری کنند و امتیاز بدهند.
سرآشپزها در سراسر جهان زندگی خود را وقف بهدست آوردن تنها یک ستاره میکنند تا برتری خود را به همگان اثبات کنند. دریافت ستارهٔ میشلن کار راحتی نیست و برای دریافت آن نیاز به حرفهای بودن سرآشپزها در پخت غذاهای خوشمزه است. سرآشپزهای کمی هستند که توانستهاند تعداد زیادی از ستارهها را در رستورانهای خود بهدست بیاورند.